Glüten, tahıllarda bulunan bitkisel proteindir. En önemli glüten kaynakları; buğday, arpa, çavdar ve yulaftır. Buğday çekirdeği %8-15 protein içerir, bunun çoğunluğu glütendir. Günümüzde glüten içeren besinler özellikle buğday ve buğdaydan üretilen ürünler günlük beslenmemizde yer almaktadır.
Glütensiz beslenme genelde Çölyak hastalığı ile ilişkilendirilmektedir. Fakat yapılan son çalışmalarda glütenin vücutta inflamasyonu arttırdığı görülmüştür. Bazı kronik inflamatuar hastalıklarda ise şiddetli ağrılara sebep olup yaşam kalitesini oldukça düşürdüğü gözlemlenmiştir. Peki glüten vücudumuzda neden inflamasyona sebep olur?
Glüten proteinleri yüksek prolin ve glutamin içeriği ile karakterizedir. Bu da sindirim sistemimizdeki enzimlere karşıda daha dirençli oldukları anlamına gelmektedir. Bazı bireylerde bu peptitler bağırsak epitel dokudan geçer ve insan vücudundaki bağışıklık sistemi tetikleyip alerjik reaksiyona veya otoimmün yanıt oluşmasına sebep olur. Gluten proteinleri T hücrelerinin uyarılmasına sebep olur. Kısaca özetlemek gerekirse glüten proteinleri ve glüten ailesi altındaki proteinler bazı biyokimyasal olaylara sebep olur ve bu durum bağırsakta inflamasyon oluşumuna veya var olan inflamasyonun artmasına sebep olur. İkinci beyin olarak geçen bağırsaklarımızda inflamasyon artınca bütün vücudumuz ve sistemlerimiz etkilenir.
Glütene karşı duyarlılık birkaç farklı şekilde tanımlanabilir. Bunlar; çölyak hastalığı, çölyak olmayan glüten duyarlılığı, glüten alerjisi olmak üzere temelde 3 e ayırabiliriz. Aynı zamanda bazı kronik inflamatuar rahatsızlıklarda hassasiyet gelişebilir hatta vücuttaki inflamasyonu arttırdığı için yaşam kalitesini oldukça düşürebilir.
Kronik inflamatuar hastalıkların tıbbi beslenme tedavisinde fonksiyonel beslenme oldukça büyük bir öneme sahiptir. Besinlerin şifalı özelliklerinden yararlanıp hastalığın şiddetini azaltarak yaşam kalitesinin arttırılması sağlanmaktadır. Fonksiyonel beslenme tedavisinde ‘Eliminasyon diyeti’ ile günlük beslenme rutininden bizi rahatsız edebilecek olan bazı gıdaları örneğin glüten ve glüten içeren tüm besinleri çıkartarak ekleme dönemine glütenin vücudumuza asıl etkisini gözlemliyoruz. Daha sonrasında kişiye uygun en konforlu yaşamı sunabilmek için kişinin yaşam tarzına göre beslenme planı düzenlenir.
Peki hiçbir bağırsak hassasiyeti ve kronik rahatsızlığı olmayan bireyler glüteni hayatından çıkarmalı mıdır? Cevabımız hayır. Fakat sağlıklı bireyler de bağırsak yüzeylerinin rahatlaması, temizlenmesi için yılda iki kez (kışa girerken, yaza çıkarken) kısa süreliğine (4-6 hafta) eliminasyon diyeti uygulayabilir. Eliminasyon diyeti uygulamak için mutlaka bir uzmanla görüşülmeli ve kontrollü yapılmalıdır.
Sağlıklı günler dileriz.
